Levensverhaal van de grote man uit Eritrea

[i] Ja, hoi. Trouwens je heet [naam]?
[r] Nou mij, dat is mijn roepnaam.
[i] Ja.
[r] [naam].
[i] Ja.
[r] Mijn volle naam [naam].
[i] Oké.
[r] [naam], achternaam.
[i] Oké ja, hoi. Nou laten we meteen beginnen met het object. Want ik had je gevraagd om een object uit te zoeken wat voor jou van bijzondere betekenis is en om daar over te vertellen.
[r] Ja ik heb een object meegenomen, gewoon even een, woorden van mijn oma, als kleine kind.
[i] Wat van je oma?
[r] Woord, wat gezegd wordt, naar mij toe, als als als kind, dat heeft mij gevormd zoals ik nu ben.
[i] Oké wat is het dan?
[r] Dat is gewoon altijd, je zou grote man worden.
[i] Je zou een grote man worden?
[r] En ik kan alles.
[i] Wauw.
[r] Ja en dat heeft mij zo indruk gemaakt al als klein kind. Ik was niet bewust van wat zij zegt, maar ik heb het altijd meegenomen in mijn hoofd, altijd gewoon even gedragen. En nog steeds als ik in de problemen kom, dat dat dat klank komt gewoon bij mijn oren. En dan ga ik verder.
[i] En hoelang geleden is dit?
[r] Ik was misschien vijf, zes jaar oud.
[i] vijf, zes jaar oud en je bent nu?
[r] Ik ben nu gewoon 48.
[i] 48, oké. Het gaat wel heel lang terug.
[r] Ja.
[i] Waar was dat?
[r] In Ethiopië.
[i] Welke stad?
[r] Addis Ababa.
[i] Oké. En je oma woonde bij jullie?
[r] Zij woonde in Eritrea toen, in Asmara, maar zij komt op bezoek bij ons.
[i] Oké.
[r] En dan, maar zij was gewoon voor mij, we hebben een heel bijzondere relatie, band. En zeg maar ik was een beetje de favoriet van haar. En daardoor, zei zij, wat wat zij doet, wat zij zegt dat, dat maakt indruk op mij en nog steeds. Zij is er niet meer, maar gewoon de woorden van haar is gewoon echt ja een wonder. Gewoon
[i] Ja bijzonder. Is dat moeder van je moeder geweest?
[r] Ja moeder van mijn moeder, ja.
[i] Uit wat voor gezin kom je? Hoeveel kinderen?
[r] Ik kom uit een gezin van totaal zeven broers, zes boers en vader en moeder. Waar ik, twee broers die gewoon echte broers zijn. De rest zijn gewoon even zeg maar geadopteerd. En ik kom van vader die gewoon politieman was, wel officier. En mijn moeder was huisvrouw. Zoals het hoort gewoon een moeder die gewoon zacht, heel lief, veel liefde. En die vader gewoon heel veel gewoon even toekomst voor zijn kinderen wil. En, maar in een moeilijke situatie was dat toch wel even hem gelukt om bijna tot de laatste moment van hem gewoon echt even gezien heeft wat hij wil gezien hebben. En het was niet makkelijk voor hem hoor. Het is niet voor mijn moeder, niet voor mijn vader. Ik was als tweede kind. Ik merkte alles. Ik heb alles gezien. En dus eigenlijk ik kom van zo een familie.
[i] Ja. Even misschien handig om uit te leggen wat je, je vindt dat je van Eritrese afkomst bent, terwijl je in Ethiopië geboren bent, omdat je ouders in Eritrea geboren zijn.
[r] Klopt.
[i] Of althans.. Misschien kun je even zelf uitleggen hoe dat zit. Waarom vindt je dat je van Eritrese afkomst bent?
[r] Nou op zich, nationaliteit doet mij niets. Ik ben al sinds jong af toen ik, wij in Ethiopië waren, en er was gewoon oorlog tussen Ethiopië en Eritrea. En daardoor als je afkomstig uit Eritrea bent, dan was gewoon een heel grote probleem. Mijn vader had gewoon veel problemen. En als wij eigenlijk gaan praten in Eritrees alleen maar in de huis en buiten het huis moesten gewoon Ethiopisch praten. En dat heeft bij mij ook een heel negatieve indruk gemaakt dat gewoon even dat nationaliteit of of identiteit een probleem kan zijn, dus ik had altijd gewoon even het gevoel dat gewoon even eigenlijk ik weet niet waar ik hoor. Waar ik heel veilig voel was school, waren vrienden en dat soort dingen. En als aan, aan identiteit of nationaliteit komt, dan was ik toch buiten de boot. En daardoor gewoon even heb ik over eigenlijk hekel aan identiteit. Dus, bot te zeggen gewoon. En kijk een andere kant, kijk ik zie hoe mijn moeder trots is als Eritreeër of mijn vader, terwijl mijn vader en mijn moeder zijn ze ook niet vol Eritrees afkomstig. Die hebben gewoon bloed wat, mijn moeder beweert gewoon van, van, van ergens anders vandaan komt, haar oma en grootvader of haar dingen waar ik niet zo belangrijk vind om alle details te geven, maar voor sommige mensen is het zo zo belangrijk gewoon even, terwijl ik zie dat gewoon dat identiteit of nationaliteit gewoon als een etiket wat je gewoon krijgt. En dus ik vind het niet zo belangrijk dat ik of Eritrees ben of Ethiopiërs ben of… Ik voel me gewoon prettig net zoals met jou gewoon op dit moment fijn gesprek. Of met Eritreeërs of met Ethiopiërs of met Ghanees of met Amerikaans. Dat heeft mij nadeel en voordeel gegeven. De voordelen van waar ik geoogd heb is van deze gedachtegoed, is ‘ie gewoon, ik ben hier makkelijk gewoon aangepast, makkelijk aangenomen de leven, terwijl niet makkelijk is. Want ik denk gewoon even ja als ik daar gewoond heb, ik kan ook hier wonen. Wat is de verschil? Dat zijn maar mensen. De enige wat ik moet is gewoon inschakelen, terwijl heel makkelijk gezegd is wat ik zei. Tuurlijk in praktijk heel veel obstakels zijn er, maar ja, moet je gewoon zelf aankunnen. Dus op zich nationaliteit vind ik niet zo belangrijk dat ik gewoon uit Eritrea kom, Ethiopië of uit Nederland ben.
[i] Oké je zei net dat je vader en ook je moeder het best wel moeilijk hebben gehad met de opvoeding, maar dat ze wel heel hard hebben gewerkt daarvoor. Waarom, wat is het moeilijk? Kun je de situatie beter beschrijven?
[r] Jazeker. Want ik was ook een deel van, van die probleem, omdat ik ben heel, moest goed verzorgd worden. Want later ben ik ook een deel van de probleem geworden, omdat ik moet ook meedoen aan de opvoeding van mijn andere ki.., broers. En de reden was zo ingewikkeld. Ten een, ten een, ten eerste dat je in Ethiopië wat ik zei, toen had, toen was tussen Ethiopië en Eritrea oorlog. Als Ethiopiërs, als Eritreeër in Ethiopië te wonen was niet makkelijk. Mijn vader was gewoon onzeker alles met zijn baan, met zijn werk, met omdat hij zit ook in een gevoelige plek, hij was een officier in politie. En ja wat alles hij doet, hij moet gewoon goed zijn, als iets fout is, dan is hij gewoon een soort verrader. En mijn moeder trekt alle zorg van mijn vader thuis inderdaad met hem mee. Maar ze hebben nooit naar ons toe uitgestraald. Ze hebben altijd gewoon even die twee in hun nestjes gehouden dat probleem, totdat ik gewoon volwassen word en begin te praten met mijn vader en mijn moeder.
[i] Maar los van dat, financieel was het ook niet makkelijk, want mijn vader is een militair, een officier, hij verdiende gemiddeld wat hij moet verdienen, maar ja zes, zeven kinderen opvoeden, dat was niet makkelijk. Hij doet bewust keuze, want zij heeft gewoon kinderen, die adoptie ook bijgenomen omdat dat vindt hij gewoon,
[i] Ja? Is dat gebruikelijk?
[r] In zijn gedachtegoed. Maar niet iedereen dat doet. Maar bij hem, bij mijn moeder was gewoon heel simpel. Het was gewoon normaal, dat, zeg maar. Wij hebben nooit verschil gezien tussen mij en de anderen. En ze zijn gewoon ook op de hoogste niveau bereikt nog, ze zijn gewoon goede positie op dit moment. Andere broers van mij ook. En dus dat was gewoon normaal, maar dat levert ook gewoon even inderdaad mijn vader en mijn moeder gewoon een heel grote zorg en.. Maar vooral het was gewoon die onzekerheid waar waar iets gecreëerd is rond de politiek en identiteit. En ja die die die beschermend naar je familie en hoe zou het einde, stel dat ik niet aanwezig ben, mijn vader, dat was de vraag die je elke keer stelt, zichzelf, later van hem te horen, dat zou het verder gaan met mijn kinderen als ik niet ben. En mijn moeder zo hoe kan ik zonder mijn man met mijn kinderen als er iets met hem
[i] Ja, even over jouw kindertijd, jouw jeugd. Wat voor kind was jij? Je zegt al dat je het tweede kind was en dat, dat je daardoor al vrij gauw voor andere kinderen ging zorgen. Maar voor de rest, hoe zou je jezelf typeren als kind?
[r] Als kind ben ik van vrijgeest, gewoon echt alles proberen wat te proberen valt, terwijl ik in een familie ben opgegroeid, mijn vader militair inderdaad politieman die heeft een slogan altijd, zegt hij gewoon ‘Ik vorm maatschappij, dus mijn kinderen moeten gewoon voorbeeld zijn!’. En dus dat maakt mijn leven moeilijk met mijn vader. Maar ondanks dat moeilijkheid hadden we, hadden we gewoon altijd gewoon een lieve, fantastische band gewoon gehouden. Terwijl ik rebel tegenin ben geweest en hij strenger naar mij toe dan andere kinderen. Maar hij heeft mij altijd liefde gegeven. Zodra dat wij ruzie hebben, geen probleem, zodra twee uur of anderhalf uur, het komt van werk uit of kom ik hem tegen, altijd was knuffelen en kussen. Dat is niet gebruikelijk in mijn omgeving. En maar hij zegt altijd ‘Dat is goed, geen probleem, kom maar terug altijd naar, naar die gewone normale situatie.’. Maar ik ben meer sociaal, ik ben meer naar mijn vrienden, naar de buren. Mijn vader vindt dat zorg, zorgt, een beetje zorg maakt ‘ie, want ik moet veel studeren. Terwijl mijn andere broers zijn gewoon heel correct, ideale kinderen en heel goed op school ook. Ik minder, wel haalde ik alle talen vakken op school. Ik kan heel concentreren op school en dan thuis wil ik eigenlijk andere sociale activiteiten. Maar in het algemeen ben ik met liefde en vrij en heel beschermend opgegroeid.
[i] Wat heb je persoonlijk van de oorlog meegekregen? Wat zijn je voornaamste herinneringen?
[r] Om duidelijk te zijn, ik heb nog nooit oorlog meegemaakt. Ik ben gegroeid in een deel van Ethiopië, van verschillende gebieden van Ethiopië. Ik ben eigenlijk de gelukkigste jongen, mijn broers ook, want geen enkele Ethiopiër of Eritreeër zo veel landen in Ethiopië gezien hebben net zoals mij. Want mijn vader is een politieman En dus we gaan ook meer verhuizen. En dus we gaan alles kijken, dus ik heb van bushbush tot grote sted, grote stad van Ethiopië..
[i] Meegemaakt.
[i] Meegemaakt. En de mensen gezien, die cultuur gezien, de natuur en alles gezien. En dus, maar niet in een oorlogsgebied.
[i] Je bent 26 geweest toen je naar Nederland kwam?
[r] Ja, 26, 27 bijna.
[i] Oké en waarom, wat was de aanleiding voor jou?
[r] Ja toen was 1991 de Mengistu Haile Mariam, de militaire regering van Ethiopië is overdreven [verdreven] door nieuwe regering. Nou mijn vader was toen op het hoogste niveau kolonel was basis en korpschef van de provincie. Ik werk al toen, ik werk ook voor een bedrijf, wel voor de regering. En ja die nieuwe regering wat nu op de macht zit, ze komen eigenlijk van bushbush die gewoon echt geen enkele ervaring hebben over een land besturen. Ze komen binnen, alle mensen die gewoon met de regering, vorige regering gewerkt zijn, was waren vijand voor hun. Ze denken zo op die manier. Dus we zijn gejaagd. En mijn vader in de gevangenis, ik ook, ik ben ook in de gevangenis geweest. En ja twee jaar gevangenis, daarna ben ik gevlucht.
[i] Want hoe lang heb je op school gezeten en daarna gewerkt, even voor mijn begrip?
[r] Ja, ik, dus ik ben met high school klaar, dus daarna heb gewoon even twee diploma gehaald voor management, business management. En ik was gewoon aan het werk. Maar je werkt niet gewoon zoals in je veld, vaak gewoon wat wat je afgestudeerd bent. Daar werk jij gewoon waar je geld kan verdienen.
[i] En je werkte bij een overheidsinstantie.
[r] Ja.
[i] Oké. En dan gevlucht naar Nederland specifiek of was dat de bedoeling?
[r] Nee, nee. Ik ben uit Ethiopië gevlucht, eerst naar Sudan. En dan in Sudan ben ik eventjes gebleven, vandaar uit gewoon even door die smokkelaars, mijn oom woont toen in Amerika, heeft gewoon hiervoor gezorgd, verzorgd dat alles klaar was, die smokkelaar kwam met ticket en met paspoort, was ik opeens in
[i] Ben je alleen gevlucht of was je op dat moment met je vader of broers?
[i] Ik was alleen, want ik ben van gevangenis ontsnapt, dus ik was door mijn oom dus zeg maar verzorgd en dus ik was alleen. Maar mijn broers waren daarvoor waren al in Kenia in, overal, gewoon echt verspreiden. En ja..
[i] Oké en wist je tot het laatste moment niet dat je in Nederland terecht zou komen?
[r] Geen enkel idee. De enige wat ik weet over Nederland daarvoor is gewoon even Johan Cruyff, Ruud Gullit en van Basten, en voetbal ben ik gek, dus die ken ik wel, maar zelfs niet sterk echt van Nederland waren. Dat kennis, maar gewoon wel van kleine landen weet ik wel dat Holland, dat is die voetballer waren, maar voor de rest,
[i] Oké, je was in ’91 hier gekomen?
[r] Nee, nee, nee. ’91 is de verandering in Ethiopië, toen ben ik twee jaar in de gevangenis geweest, daarna, dat was de laatste, 1991, de laatste jaar, en dus twee jaar, toen ben ik gewoon even 1994 ben ik hier..
[i] ’94 was je hier?
[r] Ja.
[i] En waar kwam je als eerste in Nederland, welke stad?
[r] Rotterdam, ja achteraf met de kennis van achteraf.
[i] Toen had je geen idee.
[r] Nee, nee.
[i] Oké. En wat waren je allereerste indrukken, wat weet je nog van toen je net?
[r] Ja, ja. Dat weet ik nog. We kwamen eigenlijk op Schiphol heel ‘s nachts. Maar in Rotterdam gingen we ergens anders slapen door die man, die smokkelaar, heeft ons meegenomen daar. En de volgende ochtend zette hij ons op, ik was met een ander meisje, op eh..
[i] Politie?
[r] Trein, nee treinstation van Rotterdam. Hij zei tegen ons gewoon ‘Ga jullie bij de politie melden!’. Dat was mijn eerste schrik van mijn leven, want ik ontsnap daar even uit Ethiopië politie en vertelde mij gewoon even.. Ik dacht gewoon even ja als ik in Europa ben, met gewone onschuldige gedachte, en ja fatsoenlijk gewoon, ga je op een hele normale manier gewoon even als je verhaal vertelt wat het is en gewoon even bepaalde hulp krijgt misschien, misschien ook niet, misschien moet je zelf opzoeken wat te zoeken valt. Maar toen zei hij gewoon de politie. Ik zei zo ‘Wat, maar waarom?’. ‘Ja zo werkt dat. Moet je gewoon even eerst bij de politie melden en dat soort dingen!’. Nou dat was de eerste schik, surprise. En toen doet hij dit, gedag en gaat hij weg. Net zoals ik als een klein kind, net zoals van zijn moeder gewoon even achtergelaten, dat gevoel had ik op dat moment eigenlijk
[i] Je was met een meisje zeg je?
[r] Ja er was een meisje. Een Soedanees meisje. Zij hebben ons, ja hij, de paspoort was gewoon, zegt hij gewoon even, jullie zijn getrouwd stel en zoiets. Weet ik veel. Ja en ik heb haar nooit gezien sindsdien ook en ja. Toen ja zaten we gewoon op die centraal station en zit ik naar die mensen te kijken en de ene komt met een punk, weet ik veel, met een piercing en.. Waar je gewoon heel soms, heel soms op de film ziet, en je denkt ook dat is film, maar dat was werkelijkheid gewoon voor jou daar. En ik kom uit een grote stad, En ik was bijna voor twee uur zit ik alleen maar te kijken, zitten, niets anders, ik weet niet wat moet ik doen, weet ik niet wat moet ik denken op dat moment ook zelfs. Totdat ik gewoon even shit wat doen we, wat doen. Ik zit maar alleen maar hier. En dan begin ik even te denken oké ik zoek gewoon donkere mensen even te praten. Want voor mij was ook gewoon, kijk ik heb met Europezen samengewerkt in Afrika ook en dat soort dingen. Daar kan ik ook heel goed opschieten, dat was geen punt. Maar de eerste die in mijn hoofd komt was gewoon even ik moet iemand donker zoeken. Om te praten. En op een gegeven moment komt een Somalische man en probeer ik met hem te praten, lukte niet, hij spreekt ook geen Engels, geen dingen, ik spreek Engels dus. Nou weg en na een tijdje komt iemand anders ook met hem te praten Engels, maar hij had geen flauwe idee, misschien was hij Surinaams of Antilliaans, weet ik veel. En na een tijdje komt gewoon iemand uit Eritrea die, nou toen had ik met een gesprek gehad en nou die man was gewoon heel behulpzaam, nou zegt hij gewoon even ‘Nou neem ik jullie gewoon naar de politiebureau. En daar kunnen jullie gewoon aanmelden!’. Zo heeft hij een heel kort, kort verhalen gemaakt, maak je niet druk, want dat is wat er gaat gebeuren, er zijn procedures en dat soort dingen en dan nou, tot rust gekomen inderdaad. En dan toen zo zijn wij naar de politie gegaan.
[i] Welke periode van het jaar was het, wat voor seizoen, was het koud?
[r] November.
[i] November.
[r] Koud, ja. Ik had gewoon echt een lichte jas, gewoon leren schoenen die je gewoon echt in Afrika wat je normaal dingen doet. Maar goed.
[i] En hoelang heb je in een asielprocedure gezeten uiteindelijk?
[r] In totaal bijna vijf jaar.
[i] Vijf jaar?
[r] Zelfs meer ja.
[i] Oké, dat is heel lang.
[r] Dat is heel lang. Toen was gewoon 1994 die Joegoslaven-probleem en Nederland had, was gewoon 64.000 vluchtelingen binnen die ja gewoon even gekomen. Dus achteraf mijn verhaal wat ik gewoon even geprobeerd even te begrijpen, dus, dus het blijft gewoon ongelooflijk gewoon even veel dossiers, waar je kan niet gewoon
[i] En waar ben je terechtgekomen, was er al een opvangcentrum?
[r] Ja ik, in de eerste ben ik gewoon even in Oosterwijk, dat is OC. En dat waren gewoon vakantiehuisjes, een prachtig huis. Nou de enige wat je schrikt is je komt daar binnen gewoon zo veel nationaliteit en denk je gewoon jeetje waar ben ik beland, maar ja snel wen je aan en als je daar bent, iedereen is hetzelfde,
[i] Ja. Had je toen al door van dit is het land waar ik ga wonen? Stond je daar bij stil?
[r] Nou die, die vraag heb ik nooit gesteld op dat moment, de enige die ik gesteld heb was gewoon toen ik op treinstation was gewoon op de eerste dag, ik kijk naar mijn omgeving en de enige die ik zeg, stel dat gewoon ik kan hier wonen, dus ik, ik weet niet waar anders, de enige wat ik zeg ik moet hier wat van maken, anders dit Dus het enige wat je zegt is, ik moet wel wat anders weet ik niet.
[i] En de taal, hoe deed je dat? Ben je meteen Nederlands gaan leren of..
[r] Nee, nee, nee. De taal sowieso in het begin denk je gewoon dit is nooit te leren. Echt nooit te leren en nee de taal begi.., begi.., begon ik te leren denk ik na zes maanden.
[i] Oké op een opvangcentrum?
[r] AZC.
[i] AZC, ja.
[r] Dit was in Crailo.
[i] Waar?
[r] Crailo, dat is, dat is in Hilversum richting Laren, Blaricum daar in de buurt.
[i] En hoe lang heb je daar gezeten, in het asielzoekerscentrum?
[r] Bijna vijf jaar.
[i] Daar dus echt de hele periode, totdat je verblijfsvergunning kreeg?
[r] Ja, ja, ja.
[i] En wat deed je dan in die tijd, Nederlands leren neem ik aan, maar ook opleiding of..
[i] Ja ik was dus twee en een half maanden in OC in Oosterwijk en toen zijn we gewoon verhuisd naar AZC naar Crailo en ik kom daar, ik kom daar en ik dacht toen hadden ze me verteld, als je naar AZC gaat, kan taalscholing en dat soort dingen leren. Ik kom daar en nou spreken we gewoon even de eerste maand is gewoon even Begin ik gewoon heel erg met mijn probleem alleen maar bezig en begin ik gewoon even de slechte kant gegaan. En toen dacht hé dit moet ik niet hebben, dit moet ik echt niet hebben, anders, anders ging ik, oké ik moet mezelf bezighouden. En toen begin ik informatie te verzamelen, met mensen te praten en ik wil gewoon even naar En dat was voor mij fantastisch, ik vond het heel leuk. Ten eerste met mensen contact opzoeken, hebben en nou toen ging ik naar die klas en bouw ik een hele goede contact met de lerares daar op dat moment. En toen vraag ik een advies, hoe het moet en wat ik moet. En ja ze waren ook vrijwilligers die mensen en die weten het ook niet en op een gegeven moment daar kom ik niet uit na drie maanden. En toen dacht ik gewoon even nu moet ik een stap nemen. Bij VluchtelingenWerk gegaan en ik heb hun gevraagd voor vrijwilligerswerk.
[i] Oké.
[r] En toen zegt ze gewoon ‘Wat wil je dan doen?’. Ik zeg ‘Maakt mij niets uit. Als ik gewoon even eruit hier ben en tussen mensen. En dan kan ik gewoon mijn gedachten beetje anders!’. Oké, tweede dag kwam die vrouw naar mij toe, zegt ze gewoon ‘Ja ik heb wel een baan, maar ik weet niet of jij het leuk vindt!’. En die vrouw was van heleboel mensen willen ze dat niet gewoon even waarom ben jij gewoon even. Ik zeg ‘Het maakt mij niets uit. Ik wil gewoon even, alleen maar gewoon even werk doen!’. Nou dat was mijn redding. Ik ging daar kennismaken met die mensen. Dat bedrijf bestaat, dat gemeentewerf bestaat alleen maar uit blanke mensen. Geen enkele andere nationaliteit. Echt dus die hele dorp zelfs, Laren. En ik kom daar en de meeste medewerkers zijn gewoon zelfs tegen, tussen 50 en 60, dus zijn ouderwetse mensen. Er waren twee jongens die gewoon tussen 20 en 30, [naam] en [naam]. En, nee, [naam] en [naam], sorry. Toen begin ik met hun even Engels te praten en heel snel vriendschap opgebouwd met die twee. En begin ik met naar hun huis gaan. Met hun spelletjes thuis hebben ze allerlei spelletjes en met hun naar de kroeg te gaan. Binnen no time was ik in Laren gewoon een populaire jongen geworden. Ik werk gewoon letterlijk en figuurlijk gewoon acht uur daar en dan vijf uur ben ik klaar en ik doe het met plezier. vijf dagen.
[i] Wat waren je werkzaamheden?
[r] Plantsoenmedewerkers. We gaan de straten vegen, planten dingen doen en de bos gaan gewoon de takken van de gemeente gewoon even snoeien. En dat soort dingen. Ik had nog nooit ervaring gehad, maar dat was voor mij was gewoon hartstikke leuk, maar dat heeft mij gewoon echt gered. Binnen een jaar spreek ik gewoon even gewoon
[i] En dan vijf jaar duurde het voordat je verblijfsvergunning kreeg.
[r] Ja.
[i] En dat is ook het moment dat je een eigen huis had?
[r] Ja klopt.
[i] Waar was dat?
[r] Op mijn, even kijken, op mijn, het was in Amsterdam dus ik heb een huis in Amsterdam gekregen. De reden daarvoor is gewoon even ik was toen ik vier jaar in Nederland was, dan soms komen we gewoon even naar Amsterdam toe, gewoon voor plezier. Toen had ik een Eritrees meisje ontmoet. Bij de eerste ontmoeting was het meisje zwanger gelijk. Dat was niet de bedoeling, maar goed. Het is gebeurd. Nou toen heb ik mijn verantwoordelijkheid genomen. Dus ja er was geen andere keus, bij haar dan. En dus zij wilde het kind houden en we gaan het proberen. We hebben het geprobeerd. Dus na een jaar zeg maar toevallig toen de baby geboren was had ik geluk zei ik tegen mezelf en dan krijg je even de verblijfsvergunning dus zeg maar. Nou daardoor mag ik gewoon even naar Amsterdam, gewoon een huis. Dus zeg maar. De relatie is niet echt wat je kan samenwonen, het was gebaseerd alleen
[i] In welk jaar was dat dat je in Amsterdam kwam wonen?
[r] 2000.
[i] 2000?
[r] Even kijken. Ja begin 2001.
[i] 2001. Oké en sindsdien woon je ook in Amsterdam?
[r] Ja.
[i] Oké, ja.
[r] En ja zo is het, in Amsterdam gekomen.
[i] Ja, dus jullie woonden wel samen maar of niet?
[r] Nee wij hebben nooit samengewoond. Ik woonde in mijn eigen huis. Zij woonde ook in haar eigen huis. Toen hebben we wel altijd samen het kind verzorgd. En er gebeurt ook wat, tweede kind weer gekomen. Achteraf heel blij ben, nu heb ik al twee kinderen. En, een jongen en een meisje, maar na dus de fout daar toen ging, En wij hebben besloten, toen zij voor de tweede keer zwanger was, we moeten stoppen. Anders wordt het gewoon even..
[i] Dus jullie hebben twee kinderen van vijftien, nee veertien jaar?
[r] Zestien, de oudste is zestien, ja.
[i] En de jongste is?
[r] Even kijken, dertien.
[i] Dertien jaar. En is de moeder van de kinderen ook een vluchteling, als vluchteling naar Nederland gekomen?
[r] Ja.
[i] Oké en zij woont ook in Amsterdam nog steeds?
[r] Nee, in Amstelveen inmiddels. Ja, toen in Amsterdam.
[i] Ja. Oké wat gebeurde er vanaf het moment dat je in Amsterdam kwam behalve dat je voor het kind hebt gezorgd? Wat, wat voor werk deed je of wat voor opleiding volgde je toen?
[r] Ja dat was heel grappig, want toen ik de verblijfsvergunning krijgt, dan wordt gezegd je krijgt gewoon een huis ook in Amsterdam, omdat je daar een kind hebt. En toen ben ik een baan aan het zoeken, want ik heb een kind, dus ik moet zorgen voor mijn kind. Dat was mijn eerste indruk. En ik krijg een huis en gelijk ik ben begonnen bij de Sigma Coating, dat is een verfbedrijf, gesloten. Gewoon als medewerker, gewoon normale medewerker. Maar bij de gemeente word ik gewoon gedwongen te stoppen, omdat ik moet gewoon eerst even taalcursus volgen en integratieprogramma’s volgen en allerlei dingen. Maar ik zei tegen hun ‘Dat het niet nodig is, ik spreek gewoon Nederlands en ik heb dit..’ ‘Nee, nee je moet gewoon even stoppen!’. En daardoor ben ik gestopt en de planning gemaakt voor zes maanden tot een jaar gewoon even taalcursus en dat soort dingen. Ik was binnen even kijken twee maanden klaar zeg maar dus op dat moment word je, re-integratie, je wilt snel af, weg en toen wilde ik gewoon even cursus volgen. Dat was gewoon even ICT op niveau 2. Gewoon even dat was de enige wat je aangeboden krijgt op dat moment. Omdat allerlei documenten vragen, ik kan dat document helemaal niet krijgen en ik heb dat gedaan op ICT op niveau 2, ROC, maar mijn kennis was, dat weet ik, had ik heel veel kennis had ik al in huis. Ik lees wel, ik doe gewoon op het gebied van internet en dat soort dingen. Toen ik met die studie klaar was, met dat
[i] Welke stichting?
[r] Stichting Global Start heet die.
[i] Oké, Global Start.
[r] Ja. Dat was een stichting op moeilijke jongeren via IT-middel gewoon even, gewoon even op het rechte pad brengen. Gewoon even naar school terugbrengen of naar werk.
[i] Maar was jij een moeilijke jongere dan?
[r] Nee, niet ik. Ik ben medewerker.
[i] Oh, je bent medewerker!
[r] Dit wordt een heel leuk interview.
[i] Oké, wauw, dat is een mooi streven.
[r] Ja dat heeft mij ook een soort, voor mij was ook tweede een re-integratie programma in mijn leven. Ik bedoel ik had, ik heb kinderen op dat moment, maar ik weet niet hoe ik in de maatschappij moet ik functioneren als een vader. En ik weet ook niet hoe de maatschappij functioneert naar mij toe, naar medemensen, bedoel ik met vluchtelingen, allochtonen en of autochtonen, dat maakt niet uit. En dus voor mij was gewoon een ideale stap om in dat project in te stappen als betaalde baan. En toch wel gewoon even leerzaam. En ja ik heb heel veel geleerd.
[i] Hoe voelde je toen inderdaad? Voelde je als vluchteling, voelde je inmiddels als inmiddels een Nederlander? Of hoe bewoog je door de samenleving?
[r] Het is wel.. Die, die, die.. Het is een heel mooie vraag, weet je, omdat kijk toen ik naar Nederland kwam in het algemeen de enige wat ik dacht is shit, ik moet alles leren net zoals een kind. Lopen, aankleden, eten, drinken, zo voelt het eigenlijk. En dan toen ik op het werk was, het wordt zwaarder omdat als eerste moet ik als voorbeeld zijn. Maar als voorbeeld als mens, niet als iemand die gewoon capaciteit heeft gewoon even in de maatschappij controle heeft die moet gewoon even van daaruit functioneren. Ik heb altijd het principe gehouden, gewoon oké, ik ben een goeie mens, ik heb een goeie opvoeding gehad. Ik heb goede opleiding op dit moment. Dat moet ik gewoon uitstralen, daar moet ik ook aan werken. Ik weet dat gewoon ook heel veel tegenwerking krijgt daarin ook, mijn eigen capaci.., tekort aan capaciteit kan het zijn of aan de andere kant, andere ook naar mij toe. Dat zou kunnen. En dus op zich het was niet makkelijk. Het was echt niet makkelijk. Op mijn werk moet ik ook voor mijn baan voor mijn plek vechten. En met mijn collega’s die andere kijk, gewoon even laten zien dat is niet hoe zij denken wat ik, wie ik ben of wat ik doe of bepaalde etiketten wat je, wat je denkt gewoon even het klopte niet. Want, voorbeeld, een simpel voorbeeld geef ik je. Ik werk met een psycholoog en een pedagoog. En ik was werkvloermanager als IT’er, zeg maar. Dus wij zijn de drie, management team en wat is gebeurd, is we komen ‘s ochtends ik project plannen en uitvoeren, dan gaan we vergadering met die twee pedagoog en psycholoog. En dan gaan we gewoon even bespreken. Wat gisteren gebeurd is en wat gaat vandaag beter kunnen zijn. En de psycholoog die, die voert zijn plan uit van zijn studie en van zijn visie uit en ik voer mijn werk uit van mijn studie inderdaad, maar wel ook van mijn wijsheid, van mijn achtergrond. En bij mij wat het was, ik leer gewoon snel, ik ga gewoon tussen die jongens, ik kijk, ik praat met hun, ik denk de volgende dag dan neem ik gewoon daarin gewoon pas ik aan en dan het wordt andere dingen. Maar bij de psycholoog was gewoon alles volgens de boek, alles volgens de studie wat hij had en de visie wat hij had. En dan komen daar heel vaak gewoon even in aanraking, botsing. En waar ik niet erg vind. Alleen maar gewoon dat de communicatie was heel stroef terwijl wij konden heel goed samenwerken. Waar mijn gebied van het werk was gewoon een van de beste project wat bestaat. Echt nog steeds bij die stadsdeel en dat soort dingen wordt gewoon even genoemd. En maar wij moeten daar in ook gewoon even Maar eindelijk waren wij gewoon even allemaal sterk uitgekomen zijn.
[i] Oké ja. En hoe verhoudde je op dat moment tot Ethiopië? Was je daar nog mee bezig, Eritrea? Hield het jou bezig wat daar gebeurd of had je daar afstand van genomen?
[r] Ik heb geprobeerd gewoon even alles onderdrukken, gewoon echt weg, verder van mijn leven. Het is niet altijd gelukt. Want je kan het niet terug, gewoon, op een gegeven moment het komt, het komt terug op bepaalde problemen naar boven. Een van die, groot voorbeeld is gewoon even die opvoeding van mijn kinderen. En ja daar had, dat had ik het heel moeilijk mee, nog steeds soms, maar nu ben ik meer opener en heb ik meer contact ook met mijn moeder en met mijn broers ook allemaal. Op dit moment heel goed, dus.
[i] Zij wonen allemaal ergens anders dan in Nederland?
[r] Ja.
[i] In verschillende landen?
[r] Ja.
[i] Oké en opvoeding van je kinderen, ben ik wel nieuwsgierig naar, hoe doe je dat? In hoeverre is die afkomst belangrijk, qua taal, qua kennisoverdracht?
[r] Gelukkig goed gegaan tot nu toe, maar maar zeg ik wel even daarbij op zich kijk de keuze wat wij gemaakt hebben met mijn ex-vriendin is gewoon heel simpel, gewoon even oké wij kunnen niet opschieten, maar de kinderen moeten profiteren van ons allebei. Het is niet altijd makkelijk gegaan, nog steeds niet. Maar we kiezen gewoon wel even de moeilijkste weg. Wij moeten de kinderen gewoon bij steunen. Dus het gebeurt. Ik heb vanaf dag een altijd met de kinderen gewoon even omgegaan en wat ze, wat ik kan geven, geef ik. Qua kennis, qua materiaal of qua dingen. Mijn zoon zit nu op vierde havo, mijn dochter vmb-t, en eerste jaar. Met haar gaat iets minder, maar zij is meer net zoals mij meer sociaal gebied dan gewoon op scholing, dat snap ik ook heel goed, gelukkig maar. En maar qua sociale activiteiten, qua dinges, zijn ze gewoon heel actief in Nederland, ze doen alles, gewoon voetballen, ze zijn muziek aan het maken. In Eritrese maatschappij zijn ze ook gewoon actief. Ze spreken de taal ook. Hun moeder, dat ze, dat ze, dat doet zij heel goed. Ze leest elke zondag op, in Amstelveen. Eritrese les, die gaan daar naartoe. En dan wij praten ook vaak ook gewoon even Eritrees, proberen we te praten. Die spreken de taal ook.
[i] Ze spreken Eritrees?
[r] Ethiopisch, Eritrees. Allebei spreken ze. Ja.
[i] Aha. En even kijken, je hebt voor die stichting gewerkt, Global Start zei je.
[r] Stichting Global Start, ja.
[i] Ja. En daarna wat, hoe is het verder gegaan met je carrière?
[r] Ja, ik heb daar voor zeven jaar gewoon met plezier gewerkt.
[i] Zeven jaar?
[r] Zeven jaar. En fantastische carrière opgebouwd, echt de jongen die gewoon gevlucht, van echt hij weet niet waar moet hij naartoe, totdat hij gewoon de ministers en dat soort dingen contact had eindelijk door die werk.
[i] O echt?
[r] Ja en echt fantastische ja dingen vooruit gemaakt op dat moment. Maar ondanks dat die werk gewoon te zwaar met het probleem wat ik had. Omdat ik, kijk als je als vluchteling, je bent bezig, je bent niet bezig alleen maar je geld te verdienen, je bent bezig met jezelf, je bent bezig met de maatschappij, je bent bezig met je geld, je bent bezig met je kinderen, je bent bezig met je verleden. Je bent eigenlijk gewoon even je hersens is gewoon even twintigduizend keer harder aan het werken dan normale mensen. Dat is mijn ervaring. En als je werkt ook namelijk met moeilijke jongeren, dat maakt het ook gewoon even, aan de andere kant, ja gewoon dankbaar werk. Echt als je ziet even gewoon hoe kan je mensen gewoon even op het goede pad zetten en kan je helpen, dankbaar werk. Maar aan de ander kant neem je ook alle problemen mee. En dus al die positieve en negatieve ervaring heeft mij ook gewoon ongelooflijk sterke man gemaakt. Maar toch wel tot een bepaalde grens. Toen dacht ik, ik denk dat niet kan verder hier. Ik voelde mij op dat moment gewoon een ‘So far, So good’. Dat is goed, dus wat wil ik nu verder? Dat was mijn vraag. Want ik denk gewoon aan mijn gezondheid, aan mijn dingen. Ik merkte gewoon dat ik een beetje achteruit ging. Toen dacht ik, ik moet iets doen wat ik leuk vind, mijn eigen tempo kan bepalen. En ja ik was ook niet meer jong, ik word ook ouder en toen dacht ik gewoon ik moet mijn eigen zaak beginnen, iets, ergens. Maar hoe, dat weet ik niet op dat moment. Maar ik ben toen ik zes jaar was bij Global Start, stichting Global Start, toen was die, nee vijf jaar, vijf en een half jaar die vraag kwam, toen dacht ik gewoon ik kan goed koken, wat ik zei in het begin, ik heb ook in de opvoeding van mijn ouders overgenomen, ik kookte thuis ook, ik help mijn moeder met de kinderen. Alles, dus ik heb van mijn moeder alles geleerd, met eten maken en dat soort dingen en dus ik dacht misschien zou het een goed idee zijn Ethiopisch restaurant te beginnen. Zo ben ik gekomen. Dus voordat ik ben gestopt bij mijn werk bij Global Start, een jaar van tevoren heb ik alles voor elkaar gekregen om deze bedrijf te beginnen. En toen heb ik van mijn directeur ook een ondersteuning gekregen, blijf maar bij ons en bouw het maar op, je bedrijf, want hun waren ook niet mee eens dat ik weg ga, wij hadden een ongelooflijk goede samenwerking en dus ze gunnen mij wel, maar aan de andere kant zeggen ze ook jammer dat je weggaat. En dus houd het maar allebei Toen eindelijk het is te veel wordt, nou ben ik gestopt met Global Start. Ben ik verder gegaan met het restaurant.
[i] Welk jaar was het dat je begon met dit restaurant?
[r] 2007.
[i] 2007. Dus 8 jaar nu inmiddels. Ja, hier zitten we dan. Even over Global Start, je zei dat je de minister hebt ontmoet.
[r] Ja minister de Geus Sociale…
[i] Zaken.
[r] Zaken, van het CDA. Toen was hij minister. Toen hij hoorde dat wij ongelooflijk goede activiteiten doen.
[i] Oké.
[r] En komt hij persoonlijk op bezoek bij ons.
[i] Wauw.
[r] En toen heeft hij mij persoonlijk ontmoet ook qua begeleiding, omdat wij worden op dat moment ook de
[i] Samen met die andere twee collega’s, of wie waren de..
[r] Ik was de begeleider, de begeleiding hoort bij mij, de werkvloer zeg maar, dus eigenlijk..
[i] Wat een eer toch?
[r] Dat was een ongelooflijke eer, als ik ook terugdenk ben ik erg trots op. Toen zijn we bij Den Haag ontvangen, zelfs die award.
[i] Mooi, ja, maar was het daardoor ook moeilijk om daar afstand van te doen en nieuw werk te beginnen? Ja wederzijds dus niet, maar..
[r] Nee, nee. Dat was, ik was heel voldaan van dat werk. Ik was ongelooflijk netwerk en positief. Ongelooflijk belevenis van, van situatie en ik heb ook zo veel rijke ervaring over de maatschappij en over de politiek en over die dus die hele dingen meegekregen en dat was voor mij gewoon even, ja die kans moet ik benutten. Ja.
[i] En waarom, wat voor betekenis had dit restaurant voor je behalve dat je goed kon koken, want het heeft toch ook met je achtergrond te maken?
[r] Dit is alles. Dit is eigenlijk zeg ik gewoon nog steeds mensen die mij kennen van die stichting en ook buiten de stichting, die kennissen van mij, die zeggen gewoon ‘[naam], jij kan beter dan dit. Kom op!’. Dat zeggen ze. Wie zegt dat? Dit is waar ik beter voel. Want dit is voor mij mijn moeder, mijn familie, mijn En Nederlands, noem maar van Maastricht tot Groningen. En Amerika en Australië, het hele Europa, mensen komen binnen gewoon. Ik voel mij gewoon thuis hier.
[i] Je voelt je thuis hier?
[r] Ja. Dus dit betekent veel.
[i] En je kookt zelf?
[r] Ik kook zelf.
[i] Iedere dag?
[r] Iedere dag, nee behalve op maandag. Doen we nu samen met mijn vriendin, want mijn vriendin is ‘ie ook nu bijna twee en een half jaar met haar werk gestopt. Zij had bij de ABN AMRO gewerkt. Dus sinds twee en een half jaar zij werkt samen met mij. We doen het samen. Mijn zoon doet ‘ie op zondag nu, stage loopt hij bij ons.
[i] Doet hij de bediening?
[r] Bediening en soms komt hij ook in de keuken mee helpen. Dus hij moet ook wat ervaring opdoen.
[i] Ja, oké, je woont sinds 2001 in Amsterdam als ik het goed heb. Als ik je zou vragen wat voor band heb je met deze stad, wat zou je zeggen?
[r] Bijzonder.
[i] Bijzonder. En waarom, waar zit het hem in?
[r] Amsterdam is toch een stad waar je, waar je niet vreemd voelt. Voor mijn gevoel dan, voor mij. Heel veel mensen zeggen gewoon je komt niet met mensen makkelijk in contact, maar voor mij was andersom. Al vanaf dag één kom ik hier, mijn buren waar ik eerste huis had. Ze komen naar beneden en zeggen als je wat nodig hebt, moet jij zeggen. Ik was wow, want waar ik, in het asielzoekerscentrum waar ik zat, moest ik alles vragen, ik heb dit nodig, ik heb dat nodig, alles. Niemand komt naar jou toe. Waar ik in Laren waar ik vrijwilligerswerk jaren gewerkt heb, die mensen vinden mij aardig, maar meer niet. Dat was gewoon echt, ik moet gewoon alles zelf voor zorgen wat ik doe en de contacten moeten netjes blijven. Maar toen ik naar Amsterdam kwam, gewoon de eerste mensen die komen van boven naar beneden zeggen als je
[i] Waar was dat trouwens in Amsterdam?
[r] In Haarlemmerplein, zeg maar daar achter bij het IJ zeg maar. Ja prachtig.
[i] Woon je daar nog steeds?
[r] Nee niet meer.
[i] Oké, waar woon je nu?
[r] Nu samen met mijn vriendin wonen we in Osdorp.
[i] Osdorp, oké.
[r] Elf jaar ongeveer.
[i] Zo oké. Wat voor wijk is het waar je nu woont? Is het ook gezellig?
[r] Het is een fantastische buurt, het is gewoon beetje buiten de stad, wel ben je binnen de stad. Daar heb je multi-nationaliteit. En je hebt ene stukje natuur, een stukje stad en ik woon fantastisch.
[i] En ik ben eigenlijk bij mijn laatste vraag beland. Jij hebt er al iets over gezegd, waar voel je je thuis? Of wanneer voel je je thuis?
[r] Als ik met mijn kinderen ben. Dan is het thuis.
[i] Kinderen.
[r] Ja.
[i] En voel je je thuis zou je kunnen zeggen in Nederland? Is dit je thuis geworden?
[r] Ik heb hem gemaakt als thuis. Ja. Ik heb hem gemaakt.
[i] Nou dat waren mijn vragen, dus ik weet niet of je zelf nog iets wil toevoegen, wat je kwijt wil?
[r] Nou het is, de enige wat misschien kan ik zeggen is gewoon even dat, van de hele afgelopen twintig jaar ben ik gewoon even een ervaring rijker geworden en wijzer geworden over wereld, verschillende wereld. De kijk naar de wereld is ongelooflijk groter geworden dan het was. Op een heel andere wending, wat ik nooit verwacht had
[i] Oké. Mooie toevoeging. Dankjewel.
[r] Jij ook bedankt.

[i] Yeah, hi. [name] By the way, your name?
[r] Well me, that’s my short name.
Yeah.
[r] [name].
Yeah.
[r] My full name [name].
[i] Okay.
[r] [name], last name.
[i] Okay, yeah, hi. Well, let’s start with the object right away. Cause I asked you to pick out an object that’s of special significance to you and tell me about it.
[r] Yeah, I brought an object, just one, words from my grandmother, when I was a little kid.
[i] What about your grandmother?
[r] Word, what is said, to me, as a child, that has shaped me as I am now.
[i] Okay, then what is it?
[r] That’s just always, you’d be a big man.
[i] You’d become a big man?
[r] And I can do anything.
[i] Wow.
[r] Yeah, and that made such an impression on me when I was a little kid. I wasn’t aware of what she was saying, but I’ve always carried it around in my head, always. And still when I get into trouble, that sound just comes to my ears. And then I move on.
[i] And how long ago is this?
[r] I was maybe five, six years old.
Five, six years old and you’re now?
I’m just 48 now.
48, okay. It’s been a long time.
Yeah.
Where was that?
In Ethiopia.
What city?
Addis Ababa.
[i] Okay. And your grandmother lived with you?
[r] She lived in Eritrea then, in Asmara, but she’s coming to visit us.
[i] Okay.
[r] And then, but she was just for me, we have a very special relationship, bond. And say I was kind of her favorite. And because of that, she said, what she does, what she says, that impresses me and still does. She’s gone, but just the words of her is just really yeah a miracle. Just .
[i] Yeah. Special. Was that your mother’s mother?
[r] Yes. Mother of my mother, yes.
[i] What kind of family are you from? How many children?
[r] I come from a family of seven brothers, six peasants and father and mother. Where I, two brothers who are just real brothers. The rest are just adopted. And I come from father who was just a policeman, officer. And my mother was a housewife. Just a mother who was soft, very sweet, lots of love. And that dad just wants a future for his kids. And, but in a difficult situation, he just managed to see what he wants to see, almost to the last moment. And it wasn’t easy for him. It’s not for my mom, it’s not for my dad. I was like a second child. I noticed everything. I saw everything. And so actually I come from such a family.
[i] Yeah. Just maybe handy to explain to you, you think you’re of Eritrean descent, while you were born in Ethiopia, because your parents were born in Eritrea.
[r] Right.
[i] Or at least… Maybe you could explain that for yourself. Why do you think you are of Eritrean descent?
[r] Well, nationality doesn’t bother me. I’ve been in Ethiopia since I was a kid, and there was just war between Ethiopia and Eritrea. And because of that, if you’re from Eritrea, it was just a very big problem. My dad just had a lot of problems. And if we’re actually going to talk in Eritrean just inside the house and outside the house just had to talk Ethiopian. And that also made a very negative impression on me that just that nationality or identity can be a problem, so I always had the feeling that just for a moment I don’t know where I belong. What I felt very safe about was school, friends and stuff like that. And when it came to identity or nationality, I was out of the boat anyway. And that’s why for a moment I actually hate identity. So, bluntly saying just. And look the other way, I see how my mother is proud as an Eritrean or my father, while my father and my mother are not full of Eritrean either. They just have blood that, my mother just claims to come from, from, from somewhere else, her grandmother and grandfather or her things that I don’t find so important to give all the details, but for some people it’s just so important, while I just see that identity or nationality just like a label you just get. And so I don’t think it’s that important that I’m either Eritrean or Ethiopian or… I just feel like I’m having a nice conversation with you right now. Or with Eritreans or Ethiopians or Ghanaian or American. That has given me disadvantage and advantage. The advantages of what I’ve been aiming for is of this thinking, it’s just, I’m easily adapted here, easily assumed life, while not easy. Because I just think yes if I have lived there, I can live here as well. What’s the difference? They’re just people. All I have to do is just turn it on, when it’s very easy what I said. Sure, there’s a lot of obstacles, but yeah, you just have to be able to cope on your own. So nationality in itself is not so important to me that I’m just from Eritrea, Ethiopia or the Netherlands.
[i] Okay you just said that your father and also your mother had quite a hard time with the upbringing, but that they worked very hard for that. Why, what’s difficult? Can you describe the situation better?
[r] Yeah, sure. Because I was also part of, part of that problem, because I’m very, had to be taken care of. Because later I also became part of the problem, because I also have to participate in the upbringing of my other ki… brothers. And the reason was so complicated. One, one, first of all, that you had what I said in Ethiopia back then, when there was a war between Ethiopia and Eritrea. As Ethiopians, as Eritreans, living in Ethiopia wasn’t easy. My father was just insecure everything with his job, with his work, with because he is also in a sensitive place, he was an officer in police. And yes what everything he does, he just has to be right, if something is wrong, he’s just some kind of traitor. And my mom takes care of my dad at home with him. But they never radiated to us. They’ve always just kept those two in their nests that problem, until I just grow up and start talking to my dad and my mom.
[i] But apart from that, financially it wasn’t easy either, because my father is a soldier, an officer, he earned on average what he needed to earn, but raising six, seven children, that wasn’t easy. He makes a conscious choice, because she has just adopted children, because that’s what he thinks,
[i] Yes? Is that usual?
[r] In his mind. But not everyone does. But with him, with my mother, it was just very simple. It was just normal, that, say. We never saw any difference between me and the others. And they’re just at the highest level, they’re just in a good position right now. So are other brothers of mine. And so that was just normal, but that’s also just my dad and my mom just taking a really big care and… But most of all it was just that uncertainty where something has been created around politics and identity. And yes those who protect your family and how would the end, imagine that I am not present, my father, that was the question you ask yourself every time, later to hear from him, that it would continue with my children if I am not. And my mom so how could I without my husband with my kids if there’s anything with him
Yeah, about your childhood, your childhood. What kind of kid were you? You already said that you were the second child and that you were taking care of other children. But for the rest, how would you characterize yourself as a child?
[r] As a child I am of a free spirit, just really trying everything there is to try, while I grew up in a family, my father military indeed policeman who has a slogan always, he just says ‘I form society, so my children should just be an example!’. And so that makes my life difficult with my father. But despite that difficulty we had, we just always had a sweet, fantastic bond just kept. While I’ve been rebellious and he’s been tougher on me than other kids. But he’s always given me love. As soon as we fight, no problem, as soon as two hours or an hour and a half, it comes from work or I meet him, always was hugging and kissing. That’s not common in my area. And but he always says ‘That’s good, no problem, always come back to that normal normal situation’. But I’m more social, I’m more to my friends, to the neighbors. My father thinks that care, care, a little care, because I have to study a lot. While my other brothers are just very correct, ideal children and very good at school too. I less, but I did pass all the language courses at school. I can concentrate very much at school and then at home I actually want other social activities. But in general I grew up with love and freedom and very protective.
[i] What did you personally inherit from the war? What are your main memories?
[r] To be clear, I’ve never experienced war. I grew up in a part of Ethiopia, in different areas of Ethiopia. I am actually the happiest boy, my brothers too, because no Ethiopian or Eritrean has seen so many countries in Ethiopia as I have. Because my father is a policeman and so we’re going to move more. And so we’re gonna watch everything, so I’ve got from bushbush to big city, big city of Ethiopia…
[i] Been there.
Been there. And seen the people, seen that culture, seen nature and everything. And so, but not in a war zone.
You were 26 when you came to Holland?
Yeah, 26, 27 almost.
[i] Okay, and why, what prompted you?
[r] Yes then 1991 was the Mengistu Haile Mariam, the military government of Ethiopia has been exaggerated [expelled] by new government. Well my father was then at the highest level colonel was base and chief of police of the province. I work for a company, but also for the government. And yes that new government that is now in power, they actually come from bushbush who just don’t have any experience of running a country. They come in, all the people who just worked with the government, previous government was their enemy. They think that way. So we’re hunted. And my dad’s in jail, me too, I’ve been in jail. And yes, two years in prison, then I fled.
[i] Because how long did you go to school and then work, for my understanding?
[r] Yeah, me, so I finished high school, so after that I just got two degrees in management, business management. And I was just working. But you don’t just work like you do in the field, just what you graduated from. You just work where you can make money.
[i] And you worked for a government agency.
[r] Yeah.
[i] Okay. And then fled to Holland specifically, or was that supposed to be?
[r] No, no. I fled Ethiopia, first to Sudan. And then I stayed in Sudan for a while, from there just by those smugglers, my uncle then lives in America, just made sure everything was ready, that smuggler came with ticket and with passport, I was suddenly in
[i] Did you run away alone or were you with your father or brothers?
[i] I was alone, because I escaped from prison, so I was taken care of by my uncle, so I was alone. But my brothers were in Kenya before that, everywhere, just really spreading out. And yeah…
[i] Okay, and you didn’t know until the last minute that you were gonna be in Holland?
[r] No idea at all. The only thing I know about Holland before that is just Johan Cruyff, Ruud Gullit and van Basten, and soccer I’m crazy, so I know them, but they weren’t even very real from Holland. That knowledge, but just about small countries, I do know that Holland, that’s who were soccer players, but for the rest,
[i] Okay, you came here in ’91?
No, no, no. ’91 is the change in Ethiopia, I spent two years in jail, then, that was the last, 1991, the last year, and so two years, then I just got here in 1994…
[i] ’94 were you here?
[r] Yeah.
[i] And where did you first get to, what city?
[r] Rotterdam, yes, in retrospect.
You had no idea then.
[r] No, no.
[i] Okay. And what were your very first impressions, what do you remember from when you just arrived?
[r] Yeah, yeah. I remember that. We actually came to Schiphol all night. But that guy, that smuggler, took us somewhere else to sleep. And the next morning he set us up, I was with another girl, on er…
[i] Police?
Train, no train station in Rotterdam. He just said to us, “Report to the police! That was the first shock of my life, because I escaped from Ethiopia police and just told me… I just thought yes when I’m in Europe, with ordinary innocent thought, and yes decent just go in a very normal way just when your story tells what it is and just get some help maybe, maybe not, maybe you have to find what to look for yourself. But then he just told the police. I said, “What, but why?”. “Yeah, that’s how it works. You just have to report to the police first and that sort of thing!’. Well, that was the first settlement, surprise. And then he does this, goodbye and leaves. Just like I was a little kid, just like his mother’s, just left that feeling behind, that’s what I felt at the time.
[i] You were with a girl, you say?
Yeah, there was a girl. A Sudanese girl. They got us, yeah he, the passport was just, he just says, you guys are married couple and stuff. I don’t know. Yeah, and I’ve never seen her since, and yeah. Then yeah, we’re just sitting at that central station and I’m watching those people and one of them comes with a punk, I don’t know, with a piercing and… Where you just see very, very sometimes on film, and you think that’s film too, but that was reality just for you there. And I’m from a big city, And I was almost for two hours I’m just watching, sitting, nothing else, I don’t know what to do, I don’t know what to think at that moment even. Until I just shit what do we do, what do we do. I’m just sitting here. And then I just start thinking okay I’m just looking for dark people to talk to. Because for me too was just, look I’ve worked with Europeans in Africa too and stuff like that. I also get along very well there, that was not an issue. But the first one that came into my head was just looking for somebody dark. To talk. And at a certain moment a Somali man comes and I try to talk to him, I couldn’t, he doesn’t speak English either, no things, I speak English. Well gone and after a while someone else comes to talk English to him too, but he had no idea, maybe he was Surinamese or Antillean, I don’t know. And after a while someone comes from Eritrea who, well then I had a conversation and now that man was just very helpful, now he just says ‘Well I’ll just take you to the police station. And there you can just sign up!’. So he made a very short, short story, don’t worry, because that’s what is going to happen, there are procedures and things like that and then, well, calm down indeed. And then so we went to the police.
[i] What time of year was it, what season, was it cold?
November.
November.
Cold, yes. I just had a really light coat, just leather shoes that you just really do what you normally do in Africa. Anyway.
[i] And how long have you been in asylum in the end?
[r] Almost five years in total.
Five years?
[r] Even more, yeah.
[i] Okay, that’s a long time.
That’s a long time. Back then it was just 1994 with the Yugoslavian problem and the Netherlands, 64,000 refugees had just come in. So in hindsight my story which I just tried to understand for a moment, so, so it just remains unbelievably just as many files, where you can’t just–
[i] And where did you end up, was there a shelter?
[r] Yeah me, I’m just in Oosterwijk for a while. That’s OC. And those were just cottages, a beautiful house. Well the only thing that scares you is you come in there just so much nationality and you just think where did I end up, but yeah quickly you get used to and when you’re there, everyone is the same,
[i] Yeah. Did you notice this is the country I’m going to live in? Did you think about that?
[r] Well that one, I never asked that question at that time, the only one I asked was just when I was at the train station just on the first day, I look at my surroundings and the only one I say, suppose that just I can live here, so I, I don’t know where else, the only thing I say I have to make something of this, otherwise this So all you’re saying is, I have to make something else I don’t know.
[i] And the language, how did you do that? Did you start learning Dutch right away or…
No, no, no. The language anyway in the beginning you just think this is never gonna learn. Really never learn and no the language started, started, started… I guess after six months.
[i] Okay at a shelter?
AZC.
AZC, yeah.
This was in Crailo.
Where?
Crailo, that’s, that’s in Hilversum towards Laren, Blaricum near there.
[i] And how long have you been there, at the asylum seekers’ centre?
Nearly five years.
[i] So that’s really the whole period there, until you got a residence permit?
[r] Yeah, yeah, yeah.
[i] And what did you do during that time, learning Dutch, I suppose, but also education or…
[i] So I was in OC in Oosterwijk for two and a half months and then we just moved to AZC to Crailo and I come there, I come there and I thought then they told me, if you go to AZC, you can learn language and that kind of thing. I come there and now we just talk the first month is just for a moment I just really start working on my problem and just start the bad side. And then he thought hey I shouldn’t have this, I really shouldn’t have this, otherwise I would go, okay I have to occupy myself. And then I start collecting information, talking to people and I just want to go to And that was great for me, I really liked it. First of all, to get in touch with people, to have and now I went to that class and I build a very good contact with the teacher there at that moment. And then I ask for advice, how it should be done and what I should do. And yes they were also volunteers and they don’t know it and at a certain point I don’t get out of it after three months. And then I just thought for a moment now I have to take a step. I went to VluchtelingenWerk and I asked them to volunteer.
[i] Okay.
[r] And then she just says, “What do you want to do? I say, “I don’t care. If I just get out of here and in between people. And then I can just change my mind a little. Okay, second day that woman comes up to me, she just says, “Yeah, I got a job, but I don’t know if you like it. And that woman belonged to a lot of people, they don’t want that. Why are you just a little bit… I say, “I don’t care. I just wanna do some work, just do some work! Well, that was my salvation. I went there to meet those people. That company exists, that town yard’s all white people. No other nationalities. Really? That whole village even, Laren. And I’m there and most of the employees are just between 50 and 60, so they’re old-fashioned people. There were two guys who were just between 20 and 30, [name] and [name]. And, no, [name] and [name], sorry. That’s when I started talking English to them for a while and very quickly built up friendship with those two. And I start going to their house. With their games at home they have all kinds of games and with them to go to the pub. In no time at all I had become a popular boy in Laren. I just literally and figuratively just work there for eight hours and then five hours and I do it with pleasure. five days.
[i] What were you doing?
[r] Plant workers. We’re gonna sweep the streets, do planting things, and the woods are just gonna prune the branches. And stuff like that. I’d never had any experience, but that just really saved me. Within a year, I’ll just talk
[i] And then it took you five years to get a residence permit.
[r] Yeah.
[i] And that’s when you had your own house?
[r] Yes, that’s right.
[i] Where was that?
[r] On my, let’s see, on my, it was in Amsterdam so I got a house in Amsterdam. It’s just because I was in Holland when I was four, then sometimes we just come to Amsterdam, just for fun. That’s when I met an Eritrean girl. At the first meeting the girl was pregnant right away. That wasn’t the intention, but good. It happened. Well then I took my responsibility. So yes, there was no other choice, with her then. And so she wanted to keep the child and we’re gonna try. We tried. So after a year I just happened to say when the baby was born I was lucky I said to myself and then you get the residence permit so say so. Well because of that I can just go to Amsterdam, just a house. So say it. The relationship isn’t really what you can live together, it was based just…
[i] In what year did you come to live in Amsterdam?
[r] 2000.
[i] 2000?
[r] Let’s see. Yeah, early 2001.
[i] 2001. Okay, and you’ve lived in Amsterdam ever since?
Yeah.
[i] Okay, yeah.
[r] And so it is, coming to Amsterdam.
[i] Yeah, so you lived together but didn’t you?
No, we never lived together. I lived in my own house. She also lived in her own house. Then we always took care of the child together. And something happens, second child again. I’m very happy afterwards. Now I already have two children. And, a boy and a girl, but after the mistake there then went, And we decided, when she was pregnant for the second time, we should stop. Otherwise, it’s just gonna be a little…
[i] So you have two children of fifteen, no fourteen?
Sixteen, the oldest is sixteen, yeah.
And the youngest is?
Let’s see, thirteen.
[i] Thirteen years old. And did the mother of the children also come to the Netherlands as a refugee?
[r] Yes.
[i] Okay. And she still lives in Amsterdam?
[r] No, in Amstelveen now. Yes, then in Amsterdam.
[i] Yes. Okay, what happened from the moment you got to Amsterdam except that you took care of the kid? What, what kind of work did you do or what kind of education did you get then?
[r] Yeah, that was very funny, because when I get the residence permit, they say you just get a house in Amsterdam, too, because you have a child there. And then I’m looking for a job, because I have a child, so I have to take care of my child. That was my first impression. And I get a house and like I started at the Sigma Coating, that’s a paint company, closed. Just an employee, just a normal employee. But at the municipality I’m just forced to quit, because I just have to take a language course and integration programs and all sorts of things. But I said to them ‘That it’s not necessary, I just speak Dutch and I have this…’ ‘No, no you just have to stop’. And that’s why I stopped and made the planning for six months to a year just to take a language course and that sort of thing. I was finished within two months, so at that moment you are reintegrated, you want to finish quickly, away and then I just wanted to take a course. That was just ICT on level 2. Just for a moment that was the only thing you were offered at that moment. Because all kinds of documents ask, I can’t get that document at all and I did that at ICT level 2, ROC, but my knowledge was, I know, I already had a lot of knowledge. I do read, I just do internet and stuff like that. When I finished that study, with that
[i] What foundation?
[r] Global Start Foundation.
[i] Okay, Global Start.
[r] Yeah. That was a foundation on difficult young people through IT just, just getting them right. Just taking them back to school or to work.
[i] But were you a difficult young person then?
[r] No, not me. I’m an employee.
[i] Oh, you’re an employee!
This is gonna be a really nice interview.
[i] Okay, wow, that’s a nice aim.
[r] Yeah, I kind of, like, second was a reintegration program in my life. I mean, I had, I have kids at the time, but I don’t know how in society I have to function as a father. And I also don’t know how society functions towards me, towards my fellow human beings, I mean with refugees, immigrants and or natives, it doesn’t matter. And so for me it was just an ideal step to get into that project as a paid job. And yet just as instructive. And yes, I learned a lot.
[i] How did you really feel then? Did you feel like a refugee, did you now feel like a Dutchman? Or how did you move through society?
[r] It is… That one, that one, that one… It’s a very nice question, you know, because when I came to Holland in general all I thought was shit, I have to learn everything just like a child. Walking, getting dressed, eating, drinking, that’s what it actually feels like. And then when I was at work, it gets heavier because first I have to be an example. But as an example as a human, not as someone who just has capacity just has control in society that just has to function from there. I always kept the principle, just okay, I am a good person, I had a good upbringing. I have a good education right now. I just have to radiate that, I have to work on that. I know that just gets a lot of resistance in that too, my own capaci…, lack of capacity can be it or on the other hand, other also towards me. It could be. And so it wasn’t easy on its own. It really wasn’t easy. At work, I have to fight for my job for my place, too. And with my colleagues looking at the other side, just showing them that’s not how they think what I am, who I am or what I do or certain labels what you, what you think just didn’t make sense. Because, for example, a simple example I’ll give you. I work with a psychologist and a pedagogue. And I was a shop floor manager as an IT guy, so to speak. So we are the three of us, management team and what happened is, we come in the morning I plan and execute project, then we go meeting with those two pedagogue and psychologist. And then we’re just gonna discuss it. What happened yesterday and what could be better today. And the psychologist, who carries out his plan of his study and of his vision and I carry out my work of my study indeed, but also of my wisdom, of my background. And with me what it was, I just learn fast, I just go between those guys, I look, I talk to them, I think the next day I just adjust in there and then it becomes other things. But with the psychologist was just everything according to the book, everything according to the study he had and the vision he had. And then very often just come into contact, collision. And where I don’t mind. Just that the communication was very awkward while we could work very well together. Where my area of work was just one of the best project that exists. Really still at that part of town and that kind of thing is just mentioned. And but we just have to be in there for a while But finally we all just came out strong.
[i] Okay, yeah. And how did you relate to Ethiopia at that time? Were you still working on that, Eritrea? Were you concerned about what was happening there or had you distanced yourself from it?
[r] I was just trying to suppress everything, just really get away from it, away from my life. It didn’t always work out. Cause you can’t go back, just, at some point, it comes back to certain problems. One of those, big example is just this parenting of my kids. And yes, I had, I had a very hard time with that, still sometimes, but now I am more open and have more contact with my mother and with my brothers as well. At the moment very good, so.
[i] They all live somewhere else than in the Netherlands?
[r] Yes.
[i] In different countries?
[r] Yes.
[i] Okay, and raising your kids, I’m curious. How do you do that? To what extent is that origin important, in terms of language, in terms of knowledge transfer?
[r] So far so far so good, but let me tell you, the choice we made with my ex-girlfriend is just very simple, just okay we can’t get along, but the children have to benefit from both of us. It hasn’t always been easy, it still hasn’t. But we’re just choosing the hardest way. We just have to support the kids. So it happens. I’ve dealt with the children from day one all the time, and what I can give them, what I give them, I give them. In terms of knowledge, in terms of material, in terms of things. My son is now in fourth grade, my daughter vmb-t, and first year. With her she is a bit less, but she is more like me, more social than just at school, I understand that very well, fortunately. And but in terms of social activities, in terms of things, they are just very active in the Netherlands, they do everything, just play soccer, they are making music. In Eritrean society they are also just active. They also speak the language. Their mother, that she, that she, that she does very well. She reads up every Sunday, in Amstelveen. Eritrean lessons, they go there. And then we often just talk Eritrean, we try to talk. They speak the language too.
[i] They speak Eritrean?
[r] Ethiopian, Eritrean. They both speak. Yeah.
[i] Aha. And let’s see, you worked for that foundation, Global Start, you said.
Global Start Foundation, yes.
Yeah. And then what, how did your career progress?
[r] Yeah, I just enjoyed working there for seven years.
[i] Seven years?
Seven years. And built a fantastic career, really the guy who just fled, from really he doesn’t know where to go, until he just had the ministers and that kind of thing contact finally through that work.
[i] Oh really?
Yeah and really fantastic yeah things made up ahead at that time. But even though that work was just too heavy with the problem I had. Because I, look when you’re a refugee, you’re busy, you’re not just making your money, you’re busy with yourself, you’re busy with society, you’re busy with your money, you’re busy with your children, you’re busy with your past. You’re actually just working your brain twenty thousand times harder than normal people. That’s my experience. And if you also work with difficult young people, that makes it just for a while, on the other hand, yes, just rewarding work. Really when you just see how you can just put people on the right path and can help you, thankful work. But on the other hand, you also take all the problems with you. And so all that positive and negative experience just made me an incredibly strong man. But still up to a certain limit. Then I thought, I don’t think I can go on here. At that moment I just felt like a ‘So far, So good’. That’s good, so what do I want to do next? That was my question. Because I’m just thinking about my health, my things. I just noticed I was getting a little worse. Then I thought, I need to do something I like, set my own pace. And yeah I wasn’t young anymore, I’m getting older too and then I just thought I have to start my own business, something, somewhere. But how? I don’t know at the time. But I am when I was six years old at Global Start, foundation Global Start, then that, no five years, five and a half years that question came up, then I just thought I can cook well, what I said in the beginning, I also took over the upbringing of my parents, I cooked at home too, I help my mother with the children. Everything, so I learned everything from my mother, making food and things like that and so I thought maybe it would be a good idea to start Ethiopian restaurant. That’s how I came to be. So before I quit my job at Global Start, a year in advance, I did everything I could to start this company. And then I got support from my director as well, stay with us and build it up, your company, because they didn’t agree that I’m leaving either, we had an incredibly good cooperation and so they grant me, but on the other hand they also say sorry that you’re leaving. And so keep it both When finally it’s getting too much, now I quit Global Start. I moved on to the restaurant.
[i] What year was it that you started this restaurant?
[r] 2007.
[i] 2007. So 8 years now. Yeah, here we are. About Global Start, you said you met the minister.
Yes, Minister de Geus Social…
[i] Affairs.
[r] Business, from the CDA. Then he was a minister. When he heard that we’re doing incredibly good activities.
Okay.
[r] And he came to visit us in person.
[i] Wow.
[r] And then he met with me in person as well, because we’re also becoming the
[i] Along with those other two colleagues, or who were the…
[r] I was the supervisor, the supervisor belongs to me, the shop floor, so actually…
[i] What an honour, isn’t it?
[r] That was an incredible honour, when I think back as well, I am very proud of it. Then we were received at The Hague, even that award.
[i] Beautiful, yes, but did it make it difficult to give up and start new work? Yeah, not reciprocally, but…
[r] No, no. That was, I was very pleased with that work. I was incredibly networked and positive. Unbelievable experience of, of the situation and I also have so much rich experience about society and politics and about those whole things and that was just for me, yes, I have to use that opportunity. Yeah.
[i] And why, what significance did this restaurant have for you besides being a good cook, because it has to do with your background, doesn’t it?
[r] This is everything. Actually, I’m just saying that people who know me from that foundation and also outside of the foundation, those acquaintances of mine, who just say ‘[name], you can do better than this. Come on! That’s what they say. Who says that? This is where I feel better. Because for me, this is my mother, my family, my En Dutch, you name it, from Maastricht to Groningen. And America and Australia, the whole of Europe, people just come in. I just feel at home here.
[i] You feel at home here?
Yeah. So this means a lot.
And you cook yourself?
I cook myself.
Every day?
[r] Every day, no, except Monday. We’re doing it with my girlfriend now because my girlfriend quit her job almost two and a half years ago. She had worked at ABN AMRO. So she’s been working with me for two and a half years now. We do it together. My son does it on Sunday now, he’s doing an internship with us.
[i] Does he do the ministry?
[r] Service and sometimes he comes to help in the kitchen. So he needs to get some experience.
[i] Yeah, okay, you’ve been living in Amsterdam since 2001 if I’m right. If I asked you what kind of connection you have with this city, what would you say?
[r] Special.
[i] Special. And why? What’s the point?
Amsterdam is, after all, a city where you don’t feel strange. For me then, for me. A lot of people just say you don’t get in touch with people easily, but for me it was the other way around. From day one I come here, my neighbors where I had my first house. They come downstairs and say if you need anything, you have to say. I was wow, because where I was, in the asylum center where I was, I had to ask for everything, I need this, I need this, everything. Nobody’s coming to you. Where I was in Laren where I volunteered for years, those people like me, but that’s all. That was just real, I just have to take care of everything myself and the contacts have to stay clean. But when I came to Amsterdam, just the first people who come from upstairs to downstairs say if you’re
[i] By the way, where was that in Amsterdam?
[r] In Haarlemmerplein, say at the back of the IJ. Yes, beautiful.
Do you still live there?
No, I don’t anymore.
Okay, where do you live now?
[r] Now we live in Osdorp with my girlfriend.
Osdorp, okay.
[r] Eleven years or so.
[i] So okay. What neighborhood is it where you live now? Is it cozy too?
[r] It’s a great neighborhood. It’s just a little out of town. You’re in town. There you have multi-nationality. And you have one piece of nature, one piece of city, and I live fantastic.
[i] And I actually got to my last question. You said something about it. Where do you feel at home? Or when do you feel at home?
[r] When I’m with my kids. Then it’s home.
[i] Children.
Yeah.
[i] And do you feel at home? Has this become your home?
[r] I made it home. Yeah. I made it.
[i] Well, those were my questions, so I don’t know if there’s anything you’d like to add, anything you’d like to say?
[r] Well it’s, the only thing I can maybe say is just that, out of the whole last twenty years, I’ve just become an experience richer and wiser about the world, different world. The view of the world has become incredibly bigger than it was. On a completely different twist, which I never expected
[i] Okay. Nice addition. Thank you.
[r] Thank you, too.