Somalië

Na ruim een eeuw kolonisatie door Italië en Groot-Brittannië werd Somalië in 1960 een onafhankelijke staat. De twee delen, het ene gekoloniseerd door Italië en het andere door de Britten, verenigden onder leiding van president Aden Abdullah Osman Daar en minister-president Abdirashid Ali Shermarke, als de Verenigde Republiek van Somalië. Terwijl er één overheid was opereerden de twee delen als aparte landen, met verschillende wettelijke, educatieve en administratieve systemen. President Daar regeerde over Somalië van 1960 tot 1967, waarna hij werd opgevolgd door Shermarke. De voormalig minister-president leidde het land twee jaar, tot hij vermoord werd in 1969. Generaal Siad Barre pleegde met zijn soldaten een gewelddadige coup en gaf het land de nieuwe naam Somalische Democratische Republiek. Barre trachtte het in de Hoorn van Afrika gelegen land om te vormen tot een socialistische en links-islamitische staat. Barre maakte clan loyaliteiten onwettig maar stimuleerde clanoudsten controle te houden over de rurale gebieden, terwijl de nu eenpartijstaat een ideologie gebaseerd op de Quran en het Marxisme doorvoerde via ‘heropvoeding’ om oppositie te elimineren. Het was in aanvang een hoopvolle periode waarin onder andere de alfabetisering van het land voortvarend ter hand werd genomen. Later veranderde dat: 200.000 Somaliërs die oppositie tegen Siad Barre voerden werden opgepakt en gedood, nog eens 200.000 mensen worden vermist. In de loop van de jaren tachtig groeide het verzet tegen Barre en brak er een burgeroorlog uit. Ongeveer 2000 Somaliërs, voor- en tegenstanders van Barre, vluchtten in die periode naar Nederland om te ontkomen aan alle onrust en onveiligheid in hun land.

Doordat dictator Barre op een gegeven moment alleen nog de hoofdstad in handen had, was zijn bijnaam onder zijn tegenstanders ‘de burgermeester van Mogadishu’. Hij week uit naar Nigeria, maar zijn aanhangers vochten tot 1995 een guerrilla-oorlog. Na het afzetten van Barre in 1991 riep het voormalig Britse deel van Somalië de onafhankelijkheid uit, als Somaliland. Terwijl Somaliland niet internationaal erkend is heeft Somaliland een werkend politiek systeem, overheidsinstituties, een politiemacht en een eigen munteenheid. Inmiddels was Somalië uiteengevallen en maakten krijgsheren het land nog vele malen onveiliger. Er was in feite geen enkel staatsgezag meer. Een internationaal gesteunde verenigde overheid probeerde sinds 2000 de stabiliteit en controle terug te brengen in het land. Er is meer dan 14 keer een poging gewaagd daartoe in twee decennia, Somalië wordt dan ook vaak aangehaald als hét voorbeeld van een mislukte staat. Sinds 2012, toen er een nieuwe overheid is geïnstalleerd met internationale steun, wordt het land ondanks worstelingen met aan Al-Qaeda gelieerde Al-Shabab extremisten steeds wat stabieler. Sinds de onafhankelijkheid in 1960 heeft Somalië negen verschillende presidenten gehad. De huidige in 2017 verkozen president van het land is Mohamed Abdullahi Mohamed.

In totaal verlieten meer dan 1 miljoen Somaliërs hun vaderland sinds de guerrilla-oorlog en anarchistische toestand na het militaire regime van Barre. Iets meer dan 26.000 van de vluchtelingen trokken naar Nederland, hun kinderen die hier geboren zijn niet meegerekend. In totaal ligt het aantal naar Nederland gevluchte Somaliërs iets hoger, aangezien enkele duizenden vluchtelingen na verloop van tijd naar Engeland zijn geëmigreerd. Voor zover er in algemeenheden te spreken is en met leeftijd van aankomst en oorlogstrauma’s in acht genomen, is het voor Somalische vluchtelingen niet eenvoudig om in Nederland te aarden. Vanuit een land waar clans gebaseerd op familieverwantschap houvast geven en de samenleving ordenen, komt men terecht in een geïndividualiseerde maatschappij met een stevige bureaucratie, waar mensen zijn aangewezen op zelfredzaamheid en ‘onbekende’ regels moeten volgen.

Bron: ‘Achterlaten en opnieuw beginnen’ (Elias van der Plicht), BBC, Enoughproject, Wikipedia.