Hoe gebruik je levensverhalen van vluchtelingen in het onderwijs?
Hoe kunnen docenten, bijvoorbeeld maatschappijleer en geschiedenis, het materiaal van Ongekend Bijzonder gebruiken?
Tijdens het Ongekend Bijzonder Live Magazine op 21 maart 2017 presenteerde Frank von Meijenfeldt ideeën hoe je de levensverhalen van vluchtelingen kunt gebruiken in de klas. O.a. het gebruik van de tijdlijn biedt interessante mogelijkheden.
Handreiking Docenten
Het bronmateriaal van Ongekend Bijzonder, zoals dat op deze website wordt gepresenteerd, kan goed gebruikt worden in het onderwijs. Met name geldt dat voor het voortgezet onderwijs bij vakken als geschiedenis en maatschappijleer.
Op basis van het boek van Elias van der Plicht – Achterlaten en opnieuw beginnen is een tijdlijn gemaakt van “400 jaar vluchtelingen in Nederland”.
Een voorbeeld van hoe deze tijdlijn te gebruiken is in een geschiedenisles is in de kolom hiernaast te lezen.
Naast het gebruik van het Ongekend Bijzonder materiaal voor geschiedenislessen is het ook in te zetten bij lessen maatschappijleer.
Verschillende onderwerpen komen in het bronmateriaal van Ongekend Bijzonder aan de orde, die als hedendaags thema kunnen worden besproken:
· discriminatie
· uitsluiting
· identiteit
· integratie
· normen en waarden
· vooroordelen
Al deze onderwerpen kunnen geïllustreerd worden met fragmenten uit de levensverhalen die in Ongekend Bijzonder zijn verzameld. Een deel van de fragmenten is thematisch gerangschikt. Topics die met interviewfragmenten worden ondersteund zijn:
· Vluchten als kind of tiener
· Nederland: de eerste indruk
· Inburgering
· Liefde
· AZC
· Ondersteuning na aankomst
· Identiteit
· Leven hier versus leven in land van herkomst
Het Ongekend Bijzonder materiaal kan zo een inspiratieve bron zijn voor docenten geschiedenis en maatschappijleer.
Verspreiding
Naast het gebruik van bronmateriaal via de Ongekend Bijzonder-website zijn er allerlei ideeën en initiatieven om educatieve programma’s met dit materiaal te verrijken.
Pax for peace
Pax for Peace heeft een lesprogramma ontwikkeld om het verhaal van vluchtelingen op middelbare scholen te introduceren. Zie voor uitgebreide informatie:
In het lesmateriaal gaat gebruik gemaakt worden van de “tijdlijn 400 jaar vluchtelingen” van Ongekend Bijzonder om de huidige discussie over vluchtelingen in een historisch perspectief te plaatsen.
Vluchtelingen Ambassadeurs
De Stichting Vluchtelingen Ambassadeurs focust op het vertellen van de persoonlijke verhalen van vluchtelingen en werkt anderzijds aan de persoonlijke ontwikkeling van de betrokken vluchtelingen. Vluchtelingen verzorgen gastlessen voor verschillende leeftijdsgroepen.
Ongekend Bijzonder werkt samen met Vluchtelingen Ambassadeurs; het materiaal is beschikbaar voor de gastlessen die de stichting verzorgd.
Oral history in het geschiedenisonderwijs
Het Meesterschapsteam Geschiedenis van de UvA, VU en Open Universiteit verzamelt ideeën over de bijdrage van oral history aan het geschiedenisonderwijs in Nederland, en inventariseert de ervaringen en behoeften rond de didactiek van oral history.
Anders dan in Duitsland en de Angelsaksische landen heeft oral history in het Nederlandse geschiedenisonderwijs geen prominente plek (Huijgen en Holthuis 2016). Terwijl uit onderzoek blijkt dat oral history kan bijdragen aan historisch redeneren en leerlingen kan motiveren voor het vak geschiedenis.
Beschikbaarheid bronmateriaal
Voor eduactieve doeleinden is het bronmateriaal van Ongekend Bijzonder beschikbaar via verschillende wegen:
· Ongekend Bijzonder website
ongekendbijzonder.nl/levensverhalen
· Stadsarchief Amsterdam
· Stadsarchief Rotterdam
· Het Utrechts Archief
· Haags gemeentearchief
· DANS (Data Archiving and Networked Services)
· Clariah ((Common Lab Research Infrastructure for the Arts and Humanities)
Op deze “button” staat de tekst:
liver turcx dan paus
De spreuk is ook wel bekend als het motto van Willem van Oranje: liever Turks dan paaps
of in hedendaags Nederlands: liever moslim dan katholiek
Het is een button uit de zestiende eeuw, gedragen door de Geuzen in hun strijd tegen de Spanjaarden. De zilveren geuzenpenning, in de vorm van een wassende maan, werd door de Geuzen aan hun kleren gedragen. Het was een leuze ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog (1568–1648). De leuze is waarschijnlijk grotendeels ingegeven door het credo de vijand van mijn vijand is mijn vriend, maar zeker ook door het feit dat de moslims in het Ottomaanse Rijk toleranter waren voor andere religies dan de katholieken in die tijd.*
Op de tijdlijn “400 jaar vluchtelingen in Nederland” zien we dat rond 1600 er tussen de 100.000 en 150.000 Zuidelijke Nederlanders, inwoners van het huidige België, naar Nederland kwamen. Het zijn protestanten die vluchtten voor de Spanjaarden, of beter gezegd: de katholieken. Om een idee te geven om hoeveel mensen het ging.
Het gewest Holland telde in 1514 slechts 275.000 mensen.
*De dichter Jan Fruytiers schrijft in 1577:
“Waer door oock sommige van hun op desen tijt silvere halve Manen droeghen, daer op stont Liever Turcks dan Paus, want sy achteden des Paeus tyrannie grooter dan des Turckes, die noch wel der luyder conscientien onder tribuyt onghedwonghen laet, ende ymmers soo wel oft beter zijn gheloove houdt dan de Paeus.” Jan Fruytiers, Corte beschrijuinghe van de strenghe belegheringhe ende wonderbaerlijcke verlossinghe der stadt Leyden in Holland. Delft 1577, fol. 18r
